1. Nhiệt độ cao quanh năm
– Nhiệt độ trung bình năm trên 20°C, với nhiều nơi đạt trên 40°C vào mùa khô.
– Châu Phi nằm chủ yếu trong khoảng vĩ độ thấp gần đường xích đạo, nơi nhận được lượng bức xạ mặt trời lớn nhất trong năm.
– Sự hiện diện của các hoang mạc lớn như Sahara, Kalahari khiến khí hậu càng trở nên khô nóng.
2. Lượng mưa thấp và phân bố không đều
– Phần lớn diện tích của châu lục có lượng mưa thấp, đặc biệt ở các hoang mạc như Sahara và Namib chỉ có vài mm/năm.
– Các vùng gần xích đạo (như lưu vực sông Congo) nhận được lượng mưa lớn (trên 2000 mm/năm), nhưng càng xa xích đạo về phía hai cực, lượng mưa giảm dần.
3. Phân bố các đới khí hậu đối xứng qua xích đạo
Do hình dạng lãnh thổ trải dài qua các vĩ độ thấp, khí hậu Châu Phi được phân bố đối xứng qua đường xích đạo, với các kiểu khí hậu đặc trưng sau:
– Khí hậu xích đạo:
+ Phân bố ở vùng trung tâm gần xích đạo (như lưu vực sông Congo).
+ Đặc điểm: mưa nhiều quanh năm, nóng ẩm với nhiệt độ ổn định từ 25 – 27°C.
+ Rừng rậm nhiệt đới phát triển mạnh ở khu vực này.
– Khí hậu cận xích đạo:
+ Phân bố hai bên vùng xích đạo.
+ Đặc điểm: Chịu ảnh hưởng của gió mùa, có hai mùa rõ rệt:
++ Mùa nóng ẩm: Mưa nhiều, nhiệt độ cao.
++ Mùa khô: Ít mưa, nhiệt độ giảm.
+ Khu vực này có rừng thưa, đồng cỏ savan.
– Khí hậu nhiệt đới:
+ Phân bố chủ yếu ở phía bắc và phía nam vùng cận xích đạo, bao trùm phần lớn diện tích Châu Phi (như hoang mạc Sahara ở phía bắc và hoang mạc Kalahari ở phía nam).
+ Đặc điểm: Khô nóng mang tính lục địa, biên độ nhiệt ngày và đêm lớn.
+ Khu vực Nam Phi ẩm hơn do ảnh hưởng của khí hậu biển.
– Khí hậu cận nhiệt đới:
+ Phân bố ở khu vực Bắc Phi (ven biển Địa Trung Hải) và một phần ở Nam Phi.
+ Đặc điểm:
++ Mùa đông: Ấm, ẩm và mưa nhiều.
++ Mùa hạ: Khô, nóng.
4. Giải thích nguyên nhân khí hậu khô nóng
– Vị trí địa lý và hình dáng lãnh thổ:
+ Châu Phi nằm trọn trong khu vực nhiệt đới, nơi nhận được lượng bức xạ mặt trời lớn quanh năm.
+ Địa hình rộng lớn, ít chịu ảnh hưởng của biển, nên độ ẩm thấp và tính lục địa mạnh.
– Ảnh hưởng của các dãy áp cao và hoang mạc:
+ Sự hiện diện của các đai áp cao cận chí tuyến tạo ra các vùng áp cao khô, ngăn cản sự hình thành mưa.
+ Các hoang mạc lớn như Sahara ở phía bắc và Kalahari ở phía nam làm gia tăng đặc tính khô nóng.
– Dòng biển lạnh:
+ Dọc theo bờ biển phía tây, các dòng biển lạnh như Canary và Benguela làm giảm độ ẩm không khí, hạn chế lượng mưa ven biển.
Kết luận
Châu Phi có khí hậu khô nóng bậc nhất thế giới do tác động tổng hợp của vị trí địa lý, địa hình, dòng biển và áp cao cận chí tuyến. Sự đa dạng của các đới khí hậu không chỉ phản ánh đặc điểm tự nhiên mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến môi trường sống và hoạt động kinh tế – xã hội của con người trên châu lục này.
Chuyên mục: Giáo Dục
Nguồn: THPT Phạm Kiệt
