sự thụ phấn là gì? Đó là quá trình then chốt giúp hoa kết thành quả, mang lại hạt giống và duy trì sự sống cho thế giới thực vật. Hiểu rõ về quá trình này rất quan trọng, không chỉ đối với những người làm vườn như chúng ta mà còn cho cả hệ sinh thái.
Bài viết của KTH GARDEN sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự thụ phấn, từ định nghĩa cơ bản, các loại thụ phấn (như thụ phấn nhờ gió, thụ phấn nhờ côn trùng, hay thụ phấn nhân tạo), cho đến vai trò quan trọng của nó trong việc tạo ra phấn hoa, đảm bảo sinh sản thực vật và năng suất cây trồng. Chúng ta sẽ cùng khám phá thế giới kỳ diệu của bao phấn, nhụy hoa, và noãn, cũng như tìm hiểu cách con người ứng dụng quá trình này để tăng năng suất nông nghiệp.
Sự thụ phấn là gì: Định nghĩa và vai trò trong sinh sản thực vật
Sự thụ phấn là quá trình vận chuyển phấn hoa từ bao phấn (ở nhị hoa) đến nhụy hoa, là một bước quan trọng trong quá trình sinh sản hữu tính của thực vật có hoa. Quá trình này có thể được ví như “sự kết hôn” giữa hạt phấn (chứa tế bào sinh dục đực) và noãn (chứa tế bào sinh dục cái) trong hoa, tạo điều kiện cho sự hình thành quả và hạt. Không có sự thụ phấn, thực vật sẽ không thể tạo ra quả và hạt, dẫn đến sự suy giảm năng suất cây trồng và thiếu hụt nguồn thức ăn cho con người và động vật. Nói một cách đơn giản, đây chính là cầu nối giữa các thế hệ thực vật, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của loài.
Hạt phấn, nhỏ bé nhưng chứa đựng tiềm năng sinh sản to lớn, là thành phần quan trọng nhất trong quá trình này. Cấu trúc của hạt phấn, bao gồm các lớp vỏ bảo vệ và tế bào sinh dục đực, cho phép nó chịu đựng được điều kiện môi trường khắc nghiệt trong quá trình vận chuyển. Sự đa dạng hình thái của hạt phấn, từ hình cầu, hình bầu dục đến hình tam giác, phản ánh sự thích nghi với các phương thức thụ phấn khác nhau. Ví dụ, hạt phấn của các loài hoa thụ phấn nhờ gió thường nhẹ và nhỏ, dễ dàng bay xa; trong khi hạt phấn của các loài hoa thụ phấn nhờ côn trùng thường có bề mặt nhám, dính, giúp bám vào cơ thể côn trùng.
Vai trò của thụ phấn trong sinh sản thực vật không thể phủ nhận. Nó đảm bảo sự kết hợp di truyền giữa các cá thể, tạo ra sự đa dạng di truyền cho loài. Sự đa dạng này giúp loài thực vật thích nghi tốt hơn với điều kiện môi trường thay đổi, chống chịu sâu bệnh và có khả năng sinh tồn cao hơn. Đối với cây trồng, sự thụ phấn hiệu quả quyết định năng suất và chất lượng sản phẩm. Một nghiên cứu của Đại học Cornell (Mỹ) cho thấy, tỷ lệ thụ phấn thành công ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất lúa mì, với tỷ lệ thụ phấn cao hơn dẫn đến năng suất cao hơn từ 15-20%. Thậm chí, ở một số loài cây ăn quả, sự thụ phấn chéo còn cần thiết để tạo ra quả có chất lượng tốt nhất.
Quá trình thụ phấn diễn ra như thế nào?
Quá trình thụ phấn bao gồm nhiều giai đoạn phức tạp, bắt đầu từ sự chín muồi của hạt phấn trong bao phấn. Khi hạt phấn chín, bao phấn sẽ tự mở ra, giải phóng hạt phấn vào môi trường. Việc giải phóng này có thể được kích hoạt bởi các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, hoặc hoạt động của côn trùng. Sau khi được giải phóng, hạt phấn cần được vận chuyển đến nhụy hoa. Phương thức vận chuyển này có thể đa dạng, tùy thuộc vào loài thực vật và cơ chế thụ phấn.
Chẳng hạn, ở các loài hoa thụ phấn nhờ gió, hạt phấn nhẹ và nhỏ sẽ được gió cuốn đi, bay xa và rơi ngẫu nhiên xuống nhụy hoa. Đây là một quá trình thụ phấn ngẫu nhiên, tỷ lệ thành công thấp nhưng hiệu quả với những loài cây có số lượng hạt phấn khổng lồ như các loài cỏ dại, cây thông. Ngược lại, ở các loài hoa thụ phấn nhờ côn trùng, hạt phấn có thể bám dính vào cơ thể côn trùng, được côn trùng mang đến nhụy hoa của các hoa khác. Đây là một quá trình thụ phấn có tính chọn lọc cao hơn, hiệu quả hơn, với các loài côn trùng đóng vai trò quan trọng là các loài ong, bướm, ruồi.
Khi hạt phấn tiếp xúc với nhụy hoa, một quá trình gọi là sự nảy mầm sẽ diễn ra. Hạt phấn sẽ hút nước và phát triển một ống phấn, mọc xuyên qua vòi nhụy đến buồng nhụy, nơi noãn được thụ tinh. Sự thụ tinh này là sự kết hợp giữa tế bào sinh dục đực trong hạt phấn và tế bào sinh dục cái trong noãn, tạo ra hợp tử. Hợp tử sau đó sẽ phát triển thành phôi, nằm trong hạt.
Các loại thụ phấn: Thụ phấn nhờ gió, côn trùng và thụ phấn nhân tạo
Có nhiều loại thụ phấn, tùy thuộc vào tác nhân vận chuyển phấn hoa. Thụ phấn nhờ gió (thụ phấn gió) là loại thụ phấn phổ biến ở các loài cây có hoa nhỏ, không có màu sắc sặc sỡ, thường mọc thành cụm lớn, sản xuất một lượng lớn phấn hoa nhẹ, như cây lúa, ngô, cỏ… Thụ phấn nhờ côn trùng (thụ phấn côn trùng) lại phổ biến ở các loài cây có hoa lớn, màu sắc sặc sỡ, mùi thơm hấp dẫn côn trùng. Côn trùng thu hút bởi phấn hoa hoặc mật hoa sẽ vận chuyển phấn hoa từ hoa này sang hoa khác. Các loài côn trùng thụ phấn rất đa dạng, bao gồm ong, bướm, ruồi, bọ cánh cứng…
Thụ phấn nhân tạo là quá trình thụ phấn được thực hiện bởi con người, chủ yếu trong nông nghiệp để tăng năng suất và chất lượng cây trồng. Phương pháp này thường được áp dụng cho các loài cây có tỷ lệ thụ phấn tự nhiên thấp, hoặc cây cần thụ phấn chéo để tạo ra quả chất lượng cao. Con người có thể trực tiếp lấy phấn hoa từ hoa này và chuyển sang hoa khác, hoặc sử dụng các kỹ thuật khác như phun phấn hoa lên cây trồng. Thụ phấn nhân tạo giúp đảm bảo tỷ lệ đậu quả cao, đồng đều về chất lượng, và giúp điều khiển chọn lọc giống cây trồng tốt hơn. Thụ phấn nhân tạo đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển các giống cây trồng quý hiếm, cũng như trong việc tạo ra các giống mới có năng suất cao và kháng sâu bệnh tốt. Ví dụ như thụ phấn nhân tạo cho cây cà chua giúp tăng năng suất đáng kể so với thụ phấn tự nhiên.
Thụ phấn nhờ côn trùng: Cơ chế và tầm quan trọng trong nông nghiệp
Thụ phấn là quá trình thiết yếu cho sự sinh sản của thực vật, và côn trùng đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Nhiều loài cây trồng phụ thuộc vào sự thụ phấn nhờ côn trùng, tạo nên một mối quan hệ cộng sinh phức tạp và quan trọng đối với hệ sinh thái và an ninh lương thực toàn cầu. Hơn 75% các loại cây trồng trên thế giới cần sự hỗ trợ của côn trùng để thụ phấn hiệu quả.
Ong mật là loài côn trùng thụ phấn nổi bật nhất, tuy nhiên, còn hàng ngàn loài côn trùng khác cũng góp phần vào quá trình này, bao gồm bướm, ong bắp cày, ruồi, và bọ cánh cứng. Mỗi loài côn trùng có những đặc điểm và sở thích khác nhau về loài hoa chúng ghé thăm. Ví dụ, ong mật thường bị thu hút bởi những bông hoa có màu sắc tươi sáng và mùi thơm dễ chịu, trong khi bướm đêm lại thích những bông hoa nở về đêm và có màu trắng hoặc nhạt.
Cơ chế thụ phấn nhờ côn trùng khá tinh vi. Khi côn trùng tìm kiếm mật hoa hoặc phấn hoa làm thức ăn, chúng vô tình tiếp xúc với hạt phấn trên nhị hoa. Hạt phấn này sau đó sẽ bám vào cơ thể côn trùng và được vận chuyển đến nhụy hoa của một bông hoa khác cùng loài, dẫn đến sự thụ tinh và tạo ra quả và hạt. Hạt phấn, một thành phần quan trọng trong quá trình này, mang gen di truyền từ cây bố mẹ và quyết định các đặc tính của thế hệ cây con. Sự đa dạng về loài côn trùng thụ phấn đảm bảo sự đa dạng di truyền của cây trồng, làm tăng khả năng thích nghi và chống chịu sâu bệnh.
Trong nông nghiệp, vai trò của côn trùng thụ phấn không thể phủ nhận. Một nghiên cứu của FAO (Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc) cho thấy việc thụ phấn bởi côn trùng đóng góp hơn 153 tỷ USD hàng năm vào sản lượng nông nghiệp toàn cầu. Việc suy giảm quần thể ong mật và các loài côn trùng thụ phấn khác đang gây ra mối lo ngại lớn đối với an ninh lương thực toàn cầu. Tình trạng này được cho là do việc sử dụng thuốc trừ sâu, mất môi trường sống tự nhiên và biến đổi khí hậu.
Sự phụ thuộc của nông nghiệp vào côn trùng thụ phấn đòi hỏi chúng ta phải có những biện pháp bảo vệ và duy trì sự đa dạng sinh học của các loài này. Việc hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu, tạo ra các khu vực sinh thái thân thiện với côn trùng trong các cánh đồng, và bảo vệ môi trường sống tự nhiên của chúng là những giải pháp quan trọng. Một số nông dân đã áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, chẳng hạn như trồng nhiều loại cây hoa trong và xung quanh các cánh đồng để thu hút và hỗ trợ quần thể côn trùng thụ phấn. Việc trồng các loài cây “lân cận” không chỉ giúp thu hút côn trùng mà còn cung cấp thức ăn, nơi trú ẩn, và tăng độ đa dạng sinh học trong hệ sinh thái nông nghiệp. Đây là một giải pháp bền vững hơn so với việc sử dụng thụ phấn nhân tạo, và góp phần đảm bảo nguồn cung cấp thực phẩm cho thế giới trong tương lai. Ong mật, với vai trò trung tâm trong nông nghiệp, cần được bảo vệ mạnh mẽ hơn nữa để đảm bảo năng suất cây trồng. Một ví dụ điển hình là sự gia tăng đáng kể năng suất cây trồng có sự góp mặt của ong mật như táo, cà chua, cà phê, các loại quả hạch… Điều này chứng minh rõ ràng tầm quan trọng của côn trùng đối với nền nông nghiệp hiện đại.
Thụ phấn nhờ gió: Đặc điểm và những loài thực vật thụ phấn theo cách này
Thụ phấn nhờ gió, hay còn gọi là thụ phấn gió, là một hình thức thụ phấn phổ biến trong tự nhiên, đặc biệt đối với các loài cây có hoa nhỏ, không có mùi thơm quyến rũ hay mật hoa hấp dẫn côn trùng. Sự thụ phấn này phụ thuộc hoàn toàn vào gió để vận chuyển phấn hoa từ nhị hoa đến nhụy hoa. Do đó, các loài thực vật thụ phấn nhờ gió thường sản sinh ra một lượng lớn phấn hoa nhẹ, khô và có khả năng bay xa trong không khí.
Một đặc điểm dễ nhận thấy của các loài thực vật thụ phấn nhờ gió là hoa của chúng thường nhỏ, không bắt mắt, không có cánh hoa sặc sỡ hay mùi hương thơm ngát. Chúng thường mọc thành cụm để tăng khả năng phấn hoa được gió cuốn đi. Nhị hoa của chúng thường dài và nhô ra khỏi hoa để dễ dàng giải phóng phấn hoa vào không khí. Ngược lại, nhụy hoa thường có lông tơ hoặc các cấu trúc dính để bắt giữ phấn hoa bay đến. Phấn hoa của các loài cây này thường có kích thước nhỏ, nhẹ, và bề mặt nhẵn để dễ dàng bay theo gió.
Một số ví dụ điển hình về loài thực vật thụ phấn nhờ gió bao gồm các loại cây gỗ như thông, sồi, bạch đàn; các loại cây thân thảo như cỏ, lúa, ngô; và một số loài cây ăn quả như mít. Lúa, một loại cây lương thực chủ yếu trên toàn cầu, là một ví dụ điển hình của sự thụ phấn nhờ gió. Hàng triệu tấn lúa được thu hoạch mỗi năm, và hầu hết đều nhờ vào sự hiệu quả của quá trình thụ phấn này. Tuy nhiên, hiệu quả thụ phấn gió thường thấp hơn so với thụ phấn nhờ côn trùng, do sự phụ thuộc hoàn toàn vào các yếu tố ngẫu nhiên như hướng và tốc độ gió.
Khác với thụ phấn nhờ côn trùng, thụ phấn nhờ gió không có sự chọn lọc giữa các loài hoa, dẫn đến khả năng thụ phấn chéo cao. Điều này có thể gây ra hiện tượng tự thụ phấn trong cùng một cây hoặc giữa các cây cùng loài, dẫn đến sự giảm đa dạng di truyền nếu không được kiểm soát. Tuy nhiên, đây cũng là một ưu điểm trong việc thụ phấn cho những vùng đất rộng lớn, không có nhiều côn trùng thụ phấn.
Khả năng thụ phấn thành công của các loài thực vật thụ phấn nhờ gió phụ thuộc lớn vào các yếu tố môi trường như tốc độ gió, hướng gió, và độ ẩm không khí. Trong điều kiện gió yếu hoặc không có gió, khả năng thụ phấn sẽ giảm đáng kể. Vì vậy, các loài thực vật này thường sinh sống ở những khu vực có gió thường xuyên. Hiểu rõ cơ chế thụ phấn của các loài thực vật này là rất quan trọng để tối ưu hóa sản lượng nông nghiệp, đặc biệt là đối với các loại cây lương thực chính như lúa. Cây trồng cần điều kiện gió thích hợp mới có thể thụ phấn tốt.
Thụ phấn nhân tạo: Kỹ thuật và ứng dụng trong tăng năng suất cây trồng
Thụ phấn nhân tạo là một kỹ thuật can thiệp vào quá trình thụ phấn tự nhiên, nhằm mục đích tăng năng suất cây trồng và cải thiện chất lượng sản phẩm. Kỹ thuật này đặc biệt hữu ích đối với các loài cây có khả năng tự thụ phấn thấp, hoặc đối với những trường hợp mật độ côn trùng thụ phấn tự nhiên không đủ để đảm bảo năng suất mong muốn. Nó cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lai tạo giống cây trồng mới có năng suất cao, chất lượng tốt và khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn.
Thụ phấn nhân tạo thường được thực hiện bằng cách thu thập phấn hoa từ cây bố mẹ (cây được chọn làm nguồn phấn hoa) và sau đó chuyển phấn hoa này sang nhụy hoa của cây mẹ (cây cần thụ phấn). Có nhiều phương pháp thụ phấn nhân tạo khác nhau, tùy thuộc vào loại cây trồng và điều kiện cụ thể. Đối với các loài cây có hoa nhỏ, người ta có thể sử dụng chổi nhỏ hoặc bút lông mềm để thu thập và chuyển phấn hoa. Đối với các loài cây có hoa lớn, người ta có thể dùng tay trực tiếp để chuyển phấn hoa. Việc đảm bảo phấn hoa được chuyển đến nhụy hoa một cách chính xác và hiệu quả là điều quan trọng để đảm bảo tỷ lệ thụ phấn cao.
Một số kỹ thuật thụ phấn nhân tạo tiên tiến hơn bao gồm việc sử dụng máy móc để hỗ trợ quá trình thu thập và chuyển phấn hoa. Đây là phương pháp hiệu quả hơn, đặc biệt là đối với các loại cây trồng có quy mô lớn. Việc sử dụng máy móc cũng giúp giảm thiểu thời gian và công sức lao động. Thêm vào đó, kỹ thuật thụ phấn nhân tạo cho phép con người kiểm soát chặt chẽ quá trình thụ phấn, từ đó tạo ra các giống cây trồng có tính trạng mong muốn. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc tạo ra các giống cây trồng kháng bệnh, chống chịu điều kiện thời tiết khắc nghiệt, và cho năng suất cao hơn.
Ứng dụng của thụ phấn nhân tạo trong nông nghiệp rất rộng rãi, bao gồm các loại cây ăn quả, rau củ quả, cây công nghiệp, và cây lương thực. Ví dụ, trong sản xuất giống cây trồng mới, thụ phấn nhân tạo đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các giống lai có năng suất cao hơn, chất lượng tốt hơn và khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn so với các giống truyền thống. Trong việc sản xuất hạt giống, thụ phấn nhân tạo giúp đảm bảo sự thuần chủng của giống và tăng tỷ lệ nảy mầm. Việc điều chỉnh tỷ lệ thụ phấn giúp tăng năng suất cây trồng lên đáng kể. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tỷ lệ thụ phấn ảnh hưởng trực tiếp đến số lượng quả và chất lượng quả. Năng suất cây trồng có thể được nâng cao đáng kể nhờ vào việc áp dụng kỹ thuật này một cách hợp lý. Tuy nhiên, việc áp dụng thụ phấn nhân tạo đòi hỏi kỹ thuật và kiến thức chuyên môn nhất định.
Thụ phấn nhân tạo, mặc dù mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng có những hạn chế nhất định. Chi phí thực hiện thụ phấn nhân tạo có thể cao hơn so với việc để cây tự thụ phấn hoặc thụ phấn nhờ côn trùng. Ngoài ra, việc thụ phấn nhân tạo đòi hỏi thời gian và công sức của con người. Tuy nhiên, với những lợi ích mà nó mang lại, thụ phấn nhân tạo vẫn được xem là một kỹ thuật quan trọng trong nông nghiệp hiện đại, giúp đảm bảo an ninh lương thực và thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp bền vững.
Ý nghĩa của thụ phấn đối với năng suất cây trồng và đa dạng sinh học
Sự thụ phấn là quá trình thiết yếu cho sự sinh sản của hầu hết các loài thực vật có hoa. Nó không chỉ quyết định năng suất cây trồng mà còn đóng góp quan trọng vào sự đa dạng sinh học của hệ sinh thái. Hiểu rõ ý nghĩa của quá trình này sẽ giúp chúng ta đánh giá cao tầm quan trọng của việc bảo vệ và nâng cao hiệu quả thụ phấn.
Thụ phấn thành công dẫn đến sự hình thành quả và hạt, là nguồn cung cấp thức ăn chính cho con người và động vật. Năng suất cây trồng phụ thuộc rất nhiều vào hiệu quả thụ phấn. Một nghiên cứu của Đại học Cornell cho thấy, việc cải thiện quá trình thụ phấn có thể làm tăng năng suất cây trồng lên tới 30% đối với một số loại cây ăn quả như táo và lê. Điều này thể hiện rõ ràng tầm quan trọng của việc đảm bảo thụ phấn diễn ra hiệu quả, đặc biệt trong nông nghiệp. Ví dụ, sự giảm sút số lượng ong mật – những “thợ thụ phấn” chính – trong những năm gần đây đã gây ra lo ngại về năng suất của nhiều loại cây trồng quan trọng. Một số trang trại đã phải áp dụng biện pháp thụ phấn nhân tạo để bù đắp sự thiếu hụt này, tuy nhiên chi phí cho phương pháp này khá cao.
Bên cạnh năng suất cây trồng, sự thụ phấn còn đóng vai trò then chốt trong việc duy trì đa dạng sinh học. Thụ phấn chéo, quá trình phấn hoa được vận chuyển giữa các cây khác nhau cùng loài, tạo ra sự đa dạng di truyền. Sự đa dạng này giúp cho các loài thực vật thích nghi tốt hơn với biến đổi khí hậu, sâu bệnh và các điều kiện môi trường khắc nghiệt. Ngược lại, thụ phấn tự phối liên tục có thể dẫn đến suy giảm sức sống và khả năng chống chịu của cây trồng, làm giảm tính đa dạng di truyền, khiến chúng dễ bị tổn thương trước các tác nhân gây bệnh hoặc các thay đổi bất lợi của môi trường. Rừng mưa nhiệt đới, với sự đa dạng loài thực vật khổng lồ, phụ thuộc rất lớn vào sự phức tạp của hệ thống thụ phấn, bao gồm các loài côn trùng, chim, dơi, và gió. Mất đi một mắt xích trong chuỗi này có thể gây ra sự suy giảm đáng kể về tính đa dạng sinh học của khu vực.
Một số loài thực vật phụ thuộc hoàn toàn vào một loài thụ phấn cụ thể, tạo nên mối quan hệ cộng sinh chặt chẽ. Ví dụ, loài lan Ophrys apifera có hoa mô phỏng hình dạng và mùi hương của ong cái, thu hút ong đực đến thụ phấn. Nếu loài ong này bị tuyệt chủng, loài lan này cũng sẽ đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Sự cân bằng sinh thái tinh tế này cho thấy tầm quan trọng của việc bảo tồn các loài thụ phấn và đa dạng sinh học của chúng. Hơn nữa, sự phong phú của các loài thực vật có hoa tạo nên cơ sở thức ăn quan trọng cho nhiều loài động vật khác, tạo thành một mạng lưới sinh thái phức tạp và liên kết.
Những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thụ phấn
Hiệu quả của quá trình thụ phấn phụ thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp, tương tác với nhau theo những cách khác nhau. Côn trùng thụ phấn, đặc biệt là ong mật, đóng vai trò quan trọng nhất, nhưng hiệu quả hoạt động của chúng bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố như: sự sẵn có của nguồn thức ăn (phấn hoa và mật hoa), sự hiện diện của thuốc trừ sâu, bệnh tật, và sự thay đổi khí hậu. Một nghiên cứu năm 2018 của tổ chức FAO chỉ ra rằng, việc sử dụng thuốc trừ sâu rộng rãi đã dẫn đến sự suy giảm đáng kể số lượng ong mật trên toàn cầu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả thụ phấn.
Ngoài ra, các yếu tố môi trường như gió, nước và nhiệt độ cũng đóng vai trò quan trọng. Gió mạnh có thể làm giảm hiệu quả của thụ phấn nhờ côn trùng, trong khi mưa lớn có thể làm hỏng phấn hoa hoặc ngăn cản côn trùng đến thăm hoa. Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp cũng có thể làm giảm sự hoạt động của côn trùng thụ phấn và ảnh hưởng đến sự phát triển của phấn hoa. Ví dụ, một đợt nắng nóng bất thường vào mùa xuân có thể làm giảm đáng kể số lượng ong mật hoạt động, dẫn đến giảm năng suất cây trồng phụ thuộc vào chúng.
Sự đa dạng của các loài thực vật cũng là một yếu tố quan trọng. Một hệ sinh thái có đa dạng loài thực vật sẽ tạo ra nhiều nguồn thức ăn cho các loài thụ phấn, làm tăng hiệu quả thụ phấn. Ngược lại, đơn canh (trồng một loại cây trên diện tích lớn) có thể làm giảm sự đa dạng của các loài thụ phấn và dẫn đến giảm năng suất. Việc trồng xen canh các loại cây khác nhau có thể giúp thu hút nhiều loài thụ phấn khác nhau, từ đó tăng hiệu quả thụ phấn và năng suất.
Cuối cùng, các hoạt động của con người, bao gồm cả việc sử dụng thuốc trừ sâu, phá rừng, và biến đổi môi trường sống cũng là những tác nhân ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả thụ phấn. Việc giảm thiểu sự tác động tiêu cực của con người đối với môi trường và các loài thụ phấn là điều cần thiết để bảo đảm sự thụ phấn diễn ra hiệu quả, góp phần vào an ninh lương thực và bảo tồn đa dạng sinh học. Việc tạo ra các không gian xanh đô thị, hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu và bảo vệ môi trường sống của các loài thụ phấn là những biện pháp hữu hiệu.
[Link đến bài viết về thụ phấn nhờ côn trùng]
[Link đến bài viết về tác động của biến đổi khí hậu đến thụ phấn]
