Soạn bài Cây tre Việt Nam
I. Giới thiệu chung
– Tên văn bản: Cây tre Việt Nam
– Tác giả: Thép Mới
– Thể loại: Văn bản nghị luận – thuyết minh giàu cảm xúc
– Phương thức biểu đạt: Kết hợp thuyết minh, tự sự, miêu tả và biểu cảm
– Mục đích: Ca ngợi cây tre – biểu tượng gần gũi, thân thiết của dân tộc Việt Nam.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Bố cục văn bản
Gồm 3 phần:
1. Phần 1 (Mở đầu): Từ đầu đến “Cây tre là bạn thân.”
Giới thiệu hình ảnh cây tre gắn bó với con người, với thiên nhiên đất nước.
2. Phần 2 (Thân bài): Tiếp theo đến “Mai sau, vẫn là cây tre Việt Nam.”
Miêu tả đặc điểm cây tre, công dụng, vai trò trong đời sống và chiến đấu, biểu tượng phẩm chất dân tộc.
3. Phần 3 (Kết bài): Còn lại
Khẳng định hình ảnh tre sẽ còn mãi cùng đất nước, dân tộc.
2. Nội dung chính từng phần
a. Hình ảnh cây tre trong thiên nhiên và đời sống
– Tre có mặt khắp nơi: ven làng, bờ đê, đồng ruộng…
– Dáng tre thanh cao, giản dị mà vững vàng.
– Tre sống thành bụi, luôn đoàn kết, gắn bó như con người Việt Nam.
Tre là hình ảnh thân thương, gần gũi với mỗi người dân quê.
b. Tre và đời sống vật chất – tinh thần của người Việt
– Tre hiện diện từ chiếc nôi trẻ em đến đồ dùng hàng ngày: rổ, rá, đòn gánh, giường, ghế…
– Tre có trong trò chơi dân gian: ống nứa làm sáo, tre làm cung tên,…
– Tre còn là nguyên liệu xây dựng, làm nhà, vũ khí khi chiến đấu.
Tre phục vụ, gắn bó với con người từ nhỏ đến lớn, từ thời bình đến thời chiến.
c. Tre – biểu tượng cho phẩm chất dân tộc
– Tre kiên cường, bền bỉ, dẻo dai, sống trong điều kiện khó khăn mà không gục ngã.
– Tre không chỉ là cây mà còn là hình tượng ẩn dụ:
“Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.”
– Tre gắn với những chiến thắng trong kháng chiến – cùng dân tộc vượt gian nan.
Tre tượng trưng cho tinh thần yêu nước, bất khuất, đoàn kết của người Việt Nam.
d. Tre – biểu tượng lâu bền cùng đất nước
– Dù đất nước phát triển hiện đại, hình ảnh tre vẫn còn mãi.
– Tre không chỉ là cây, mà còn là hồn dân tộc – hiện thân cho bản sắc văn hóa Việt.
III. Nghệ thuật đặc sắc
– Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt: thuyết minh, tự sự, miêu tả, biểu cảm.
– Lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc, gần gũi với người đọc.
– Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hóa, điệp ngữ,… làm nổi bật hình ảnh tre.
IV. Ý nghĩa văn bản
Văn bản ca ngợi cây tre – biểu tượng gần gũi, thân thiết với con người Việt Nam. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào dân tộc, khẳng định phẩm chất cao đẹp của người Việt: giản dị, kiên cường, đoàn kết và yêu nước.
V. Trả lời câu hỏi SGK
Câu 1: Những chi tiết nào cho thấy cây tre gần gũi, gắn bó với con người Việt Nam?
Cây tre hiện diện khắp nơi: làng quê, đồng ruộng, bờ tre; có trong đời sống hàng ngày (đòn gánh, giường, nôi, rổ rá), trong trò chơi, trong chiến đấu…
Câu 2: Cây tre được miêu tả có những đặc điểm gì nổi bật?
Tre cao, mảnh, thẳng, dẻo dai, sống thành bụi, bền bỉ, chịu đựng trong điều kiện khắc nghiệt, kiên cường chống chọi.
Câu 3: Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để nói về cây tre?
Kết hợp thuyết minh với miêu tả, biểu cảm, nhân hóa, ẩn dụ, điệp ngữ (như “Tre anh hùng”, “Tre giữ…”),… tạo cảm xúc sâu lắng và tự hào.
Câu 4: Qua văn bản, em cảm nhận được gì về hình ảnh cây tre và dân tộc Việt Nam?
Cây tre tượng trưng cho dân tộc Việt Nam: giản dị, mạnh mẽ, kiên cường, đoàn kết và giàu lòng yêu nước.
Chuyên mục: Giáo Dục
Nguồn: THPT Phạm Kiệt
Giới thiệu tác giả cho website THPT Phạm Kiệt Sơn Hà
Tên tác giả: Khanh Nguyễn
Vai trò: Biên tập viên nội dung, người phụ trách thông tin và tin tức của THPT Phạm Kiệt Sơn Hà.
Giới thiệu:
Khanh Nguyễn là người chịu trách nhiệm cập nhật tin tức, sự kiện và hoạt động quan trọng của THPT Phạm Kiệt Sơn Hà. Với tinh thần trách nhiệm cao, tác giả mang đến những bài viết chất lượng, phản ánh chính xác những chuyển động trong nhà trường, từ các hoạt động đoàn thể đến công tác giảng dạy và thành tích của học sinh, giáo viên.
Với kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục và truyền thông, Khanh Nguyễn cam kết cung cấp những thông tin hữu ích, giúp phụ huynh, học sinh và giáo viên nắm bắt nhanh chóng các sự kiện quan trọng tại trường. Đặc biệt, tác giả luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến các phong trào thi đua, công tác đoàn thể và những thành tích nổi bật của trường trong từng năm học.
Lĩnh vực phụ trách:
Cập nhật tin tức về các hoạt động giáo dục tại trường.
Thông tin về các sự kiện, hội nghị, đại hội quan trọng.
Vinh danh thành tích của giáo viên, học sinh.
Truyền tải thông điệp của nhà trường đến phụ huynh và học sinh.
