“Truyền kì mạn lục” là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của văn học Việt Nam thời trung đại. Với thiên truyện thứ mười sáu mang tên “Chuyện người con gái Nam Xương”, Nguyễn Dữ đã khắc họa thành công hình ảnh của Vũ Nương. Nàng đã hiện lên cùng bao phẩm chất đáng quý. Từ đó, thể hiện thái độ hết sức trân trọng và yêu thương của tác giả dành cho những người phụ nữ trong xã hội xưa.
Vũ Nương được giới thiệu là một người phụ nữ “tính đã thùy mị nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp”. Tuy nhiên, nàng lại là “con kẻ khó”. Trương Sinh – chồng nàng, xuất thân trong gia đình giàu có, nhưng lại là kẻ ít học. Có lẽ, chính sự khác biệt đó là nguồn cơn gây ra bi kịch của người phụ nữ này.
Trước tiên, Vũ Nương hiện lên là một người vợ tần tảo, thủy chung, yêu thương gia đình. Biết chồng có tính hay ghen, nàng hết mực giữ gìn khuôn phép, “không từng để lúc nào vợ chồng phải đến bất hòa”. Trước khi chồng đi tòng quân, nàng rót chén rượu mà trải lòng: “chẳng dám mong đeo được ấn phong hầu, mặc áo gấm”, chỉ mong chồng mình có thể bình yên mà trở về. Hạnh phúc mà nàng hướng đến chính là sự sum vầy, đoàn tụ của gia đình.
Tiếp đó, có thể thấy Vũ Nương là người con dâu hiếu thảo cũng như một người mẹ hết mực thương yêu con. Chồng đi lính, một mình Vũ Nương phải gánh vác tất cả việc lớn nhỏ trong nhà. Nàng hết lòng chăm sóc mẹ chồng, vừa thuốc thang, vừa cúng bái thần phật khi bà đau ốm. Điều này được thể hiện qua lời bà mẹ dành cho đứa con dâu hiếu thuận: “Sau này, trời xét lòng thành, ban cho phúc đức, giống dòng tươi tốt, con cháu đông đàn, xanh kia quyết chẳng phụ con, cũng như con đã chẳng phụ mẹ”. Bên cạnh đó, Vũ Nương đã lấy cái bóng của mình để khỏa lấp chỗ trống của người cha trong lòng đứa con thơ. Nàng luôn muốn dành những gì tốt đẹp nhất cho đứa con thơ. Chỉ một vài chi tiết đó thôi cũng đủ thấy được Vũ Nương là người phụ nữ đức hạnh, hiếu thuận, giàu tình yêu thương.
Ngoài ra, Vũ Nương còn là một con người trọng danh dự, sống ơn nghĩa, có trước có sau. Khi bị chồng nghi ngờ, nàng đã hết lời giải thích. Nàng đau khổ khi bao công sức mình bỏ ra để vun vén cho gia đình giờ đây phải đổ vỡ. Trương Sinh gán cho vợ cái danh thất tiết – một tội lỗi tày đình đối với người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Để chứng minh sự trong sạch, nàng không còn cách nào khác ngoài lựa chọn quyên sinh. Đây là hành động vô cùng quyết liệt, thể hiện quyết tâm lấy lại danh dự của Vũ Nương. Đến khi được giải oan, nàng cũng không lựa chọn trở về đoàn tụ bên chồng con. Nàng đã chịu ơn cứu mạng của Linh Phi, “thề sống chết không bỏ”. Đó chính lối sống ơn nghĩa đáng quý mà ta thấy được ở nhân vật.
Vậy nhưng số phận của người phụ nữ đức hạnh ấy lại gặp đầy bi kịch. Chỉ vì lời nói ngây thơ của đứa con nhỏ, Trương Sinh đã vô cớ nghi oan cho vợ mình. Vũ Nương bị chồng mắng nhiếc, đuổi đánh dù đã hết mực giải thích. Chính sự gia trưởng, ghen tuông vô cớ của người đàn ông đã gây nên cái chết đầy thương tâm của người phụ nữ. Ở đoạn cuối truyện, nàng được giải oan – một cái kết có hậu. Nhưng dường như kết thúc đó vẫn ẩn chứa bi kịch đau đớn: Vũ Nương không trở về đoàn tụ với chồng con mà lựa chọn ở lại dưới thủy cung. Đây chính là cách tác giả lên án xã hội phong kiến đầy rẫy bất công.
Có thể nói, Vũ Nương chính là hình mẫu tiêu biểu cho người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Nàng xinh đẹp, đức hạnh, hết lòng với gia đình, lại thêm sự trọng danh dự, sống thủy chung, ơn nghĩa. Qua nhân vật, tác giả đã thể hiện sự trân trọng cũng như xói thương cho những con người nhỏ bé. Đồng thời, chê trách chế độ nam quyền hà khắc, cổ hủ.
Chuyên mục: Giáo Dục
Nguồn: THPT Phạm Kiệt
