Soạn bài Đất Nước lớp 10 ngắn gọn
1. Chuẩn bị
– Nhân vật trữ tình: Là người trực tiếp bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ, thường được thể hiện qua đại từ “tôi”, “ta”.
– Đặc sắc nghệ thuật bài thơ:
– Hình ảnh tiêu biểu: mùa thu, phố dài, lá vàng, trời xanh, cánh đồng, dòng sông, núi đồi, rừng tre…
– Từ ngữ giàu cảm xúc: xao xác, bát ngát, thiết tha, nung nấu, chảy máu…
– Biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ. → Góp phần làm cho bài thơ sinh động, – truyền tải sâu sắc tư tưởng, tình cảm của tác giả.
– Cảm hứng chủ đạo: Tình yêu quê hương, đất nước tha thiết.
– Chủ đề: Ca ngợi vẻ đẹp của đất nước và phẩm chất anh hùng, bất khuất của con người Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử gian khổ, đặc biệt là thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
2. Đọc hiểu văn bản
– Nội dung chính: Bài thơ thể hiện những suy tư sâu lắng và cảm xúc chân thành của tác giả về vẻ đẹp của đất nước trong thời bình và thời chiến. Đất nước hiện lên vừa gần gũi, thiêng liêng, vừa anh hùng, bất khuất trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do.
3. Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 70):
– Nhân vật trữ tình là “tôi” >> người thể hiện cảm xúc qua những kỷ niệm, hồi ức và suy nghĩ về đất nước.
– Khung cảnh mùa thu xưa gợi cảm giác buồn man mác, thơ mộng: phố dài xao xác, lá vàng rơi, ánh nắng nhẹ, người ra đi lặng lẽ.
Câu 2 (trang 71):
– Đặc điểm hình thức: dòng thơ dài ngắn đan xen, nhịp điệu linh hoạt.
– Biện pháp tu từ:
– Điệp ngữ: “của chúng ta” – thể hiện niềm tự hào.
– Liệt kê: trời xanh, cánh đồng, dòng sông, ngả đường… → tạo nên một bức tranh đất nước tươi sáng.
– Vần điệu: ngắn gọn, dễ nhớ, giàu nhạc tính.
– Giọng thơ: thiết tha, hân hoan, tự hào.
– Cảm xúc: Tự hào, vui sướng khi đất nước đổi thay sau thắng lợi.
Câu 3 (trang 71):
Đất nước từng trải qua thời kỳ gian khó, đau thương: “cánh đồng chảy máu”, “đêm dài hành quân nung nấu”…
>> Thể hiện tinh thần đấu tranh không lùi bước.
Câu 4 (trang 71):
– Khổ 5,6: đất nước đau thương, uất hận.
– Khổ 7–10: đất nước quật cường, vươn lên chiến thắng.
Câu 5 (trang 72):
Bài thơ được sáng tác trong giai đoạn 1948–1955, gắn với hành trình kháng chiến chống Pháp gian khổ nhưng vẻ vang của dân tộc.
4. Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 72):
Bố cục 3 phần:
– Phần 1: Cảm xúc về mùa thu xưa – cảnh chia ly buồn (2 khổ đầu).
– Phần 2: Cảm xúc mùa thu hiện tại – đất nước tươi đẹp và tự do (khổ 3 – 4).
– Phần 3: Hình ảnh đất nước trong chiến tranh – đau thương nhưng quật cường, bất khuất (khổ 5 – hết).
– Cảm xúc trữ tình: từ buồn bã, ngậm ngùi >> tự hào >> căm giận, quyết tâm chiến đấu.
Câu 2 (trang 72):
Mùa thu xưa: buồn man mác, gắn với nỗi chia ly, mất mát.
Câu thơ ấn tượng:
“Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”
>> Thể hiện quyết tâm ra đi chiến đấu dù lòng vẫn nặng tình với quê hương.
Câu 3 (trang 72):
Cảm xúc trong khổ 3: hân hoan, tự hào.
>> Sự đổi thay của đất nước sau cách mạng.
>> Điệp từ “của chúng ta” khẳng định chủ quyền, niềm tự hào của dân tộc.
Câu 4 (trang 72):
Hình ảnh đau thương trong chiến tranh:
“Chảy máu”, “đâm nát trời chiều”, “nước mắt”, “giằng khỏi miệng”, “đè cổ lột da”…
>> Nhấn mạnh tội ác giặc gây ra, sự thống khổ của dân tộc.
Câu 5 (trang 72):
– Khổ cuối: đất nước mạnh mẽ đứng lên:
“Như nước vỡ bờ”, “rũ bùn đứng dậy sáng lòa” >> hình ảnh tượng trưng cho sự hồi sinh, bừng sáng của dân tộc sau chiến tranh.
Câu 6 (trang 72):
Cách xưng hô thay đổi: “tôi” → “ta”
>> Từ cái tôi cá nhân hòa vào cái “ta” cộng đồng >> thể hiện sự đồng cảm, hòa mình với dân tộc, đất nước.
Câu 7 (trang 73):
Hình ảnh đất nước kiên cường, không khuất phục:
“Nước những người chưa bao giờ khuất” – khẳng định truyền thống yêu nước và bất khuất.
>> “Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất” là âm vang của lịch sử, là lời nhắc của quá khứ vọng về hiện tại.
5. Tổng kết
Nội dung: Bài thơ thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, niềm tự hào về đất nước và dân tộc Việt Nam qua những giai đoạn đau thương, gian khổ nhưng đầy hào hùng.
Nghệ thuật:
– Kết hợp chất trữ tình – chính luận.
– Sử dụng nhiều hình ảnh giàu biểu cảm, biện pháp tu từ đa dạng.
– Giọng điệu biến đổi linh hoạt: ngậm ngùi – hân hoan – hào hùng.
Đất nước không chỉ là bầu trời, cánh đồng, dòng sông… mà còn là máu xương, là ý chí và tâm hồn của biết bao con người Việt Nam yêu nước, anh hùng và bất khuất.
Chuyên mục: Giáo Dục
Nguồn: THPT Phạm Kiệt
Giới thiệu tác giả cho website THPT Phạm Kiệt Sơn Hà
Tên tác giả: Khanh Nguyễn
Vai trò: Biên tập viên nội dung, người phụ trách thông tin và tin tức của THPT Phạm Kiệt Sơn Hà.
Giới thiệu:
Khanh Nguyễn là người chịu trách nhiệm cập nhật tin tức, sự kiện và hoạt động quan trọng của THPT Phạm Kiệt Sơn Hà. Với tinh thần trách nhiệm cao, tác giả mang đến những bài viết chất lượng, phản ánh chính xác những chuyển động trong nhà trường, từ các hoạt động đoàn thể đến công tác giảng dạy và thành tích của học sinh, giáo viên.
Với kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục và truyền thông, Khanh Nguyễn cam kết cung cấp những thông tin hữu ích, giúp phụ huynh, học sinh và giáo viên nắm bắt nhanh chóng các sự kiện quan trọng tại trường. Đặc biệt, tác giả luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến các phong trào thi đua, công tác đoàn thể và những thành tích nổi bật của trường trong từng năm học.
Lĩnh vực phụ trách:
Cập nhật tin tức về các hoạt động giáo dục tại trường.
Thông tin về các sự kiện, hội nghị, đại hội quan trọng.
Vinh danh thành tích của giáo viên, học sinh.
Truyền tải thông điệp của nhà trường đến phụ huynh và học sinh.
