Mai An Tiêm là một câu chuyện ý nghĩa trong chương trình Tiếng Việt lớp 2, sách Kết nối tri thức với cuộc sống. Bài viết phân tích nội dung, ý nghĩa và bài học từ tác phẩm. Học sinh có thể tham khảo để hiểu sâu hơn và làm bài tập hiệu quả.
Nội dụng truyện Mai An Tiêm
Ngày xưa, Vua Hùng Vương thứ 18 có nuôi một đứa trẻ thông minh khôi ngô, đặt tên là Mai Yển, hiệu là An Tiêm.
Lớn lên, vua cưới vợ cho An Tiêm, và tin dùng ở triều đình. Cậy nhờ ơn Vua cha, nhưng An Tiêm lại kiêu căng cho rằng tự sức mình tài giỏi mới gây dựng được sự nghiệp, chứ chẳng nhờ ai. Lời nói này đến tai vua, vua cho An Tiêm là kẻ kiêu bạc vô ơn, bèn đày An Tiêm cùng vợ con ra một hòn đảo xa, ở ngoài biển Nga Sơn (Thanh Hoá, Bắc Việt).
Người vợ là nàng Ba lo sợ sẽ phải chết ở ngoài cù lao cô quạnh, nhưng An Tiêm thì bình thản nói: “Trời đã sinh ra ta, sống chết là ở Trời và ở ta, việc gì phải lo”.
Hai vợ chồng An Tiêm cùng đứa con đã sống hiu quạnh ở một bãi cát, trên hoang đảo. Họ ra sức khai khẩn, trồng trọt để kiếm sống. Một ngày kia, vào mùa hạ, có một con chim lạ từ phương tây bay đến đậu trên một gò cát. Chim nhả mấy hạt gì xuống đất. Được ít lâu, thì hạt nẩy mầm, mọc dây lá cây lan rộng.
Cây nở hoa, kết thành trái to. Rất nhiều trái vỏ xanh, ruột đỏ. An Tiêm bảo vợ: “Giống cây này tự nhiên không trồng mà có tức là vật của Trời nuôi ta đó”. Rồi An Tiêm hái nếm thử, thấy vỏ xanh, ruột đỏ, hột đen, mùi vị thơm và ngon ngọt, mát dịu. An Tiêm bèn lấy hột gieo trồng khắp nơi, sau đó mọc lan ra rất nhiều.
Một ngày kia, có một chiếc tàu bị bão dạt vào cù lao. Mọi người lên bãi cát, thấy có nhiều quả lạ, ngon. Họ đua nhau đổi thực phẩm cho gia đình An Tiêm. Rồi từ đó, tiếng đồn đi là có một giống dưa rất ngon ở trên đảo. Các tàu buôn tấp nập ghé đến đổi chác đủ thứ vật dụng và thực phẩm cho gia đình An Tiêm. Nhờ đó mà gia đình bé nhỏ của An Tiêm trở nên đầy đủ, cuộc sống phong lưu.
Vì chim đã mang hột dưa đến từ phương Tây, nên An Tiêm đặt tên cho thứ trái cây này là Tây Qua. Người Tàu ăn thấy ngon, khen là “hẩu”, nên về sau người ta gọi trại đi là Dưa Hấu.
Ít lâu sau, vua sai người ra cù lao ngoài biển Nga Sơn dò xét xem gia đình An Tiêm ra làm sao, sống hay chết. Sứ thần về kể lại cảnh sống sung túc và nhàn nhã của vợ chồng An Tiêm, nhà vua ngẫm nghĩ thấy thầm phục đứa con nuôi, bèn cho triệu An Tiêm về phục lại chức vị cũ trong triều đình.
An Tiêm đem về dâng cho vua giống dưa hấu mà mình may mắn có được. Rồi phân phát hột dưa cho dân chúng trồng ở những chỗ đất cát, làm giàu thêm cho xứ Việt một thứ trái cây danh tiếng. Hòn đảo mà An Tiêm ở, được gọi là Châu An Tiêm.
Đọc: Mai An Tiêm trang 92, 93
* Khởi động:
Câu hỏi trang 92 Tiếng Việt lớp 2: Giải câu đố:
Vỏ xanh, ruột đỏ, hạt đen
Hoa vàng, lá biếc, đố em quả gì?
Trả lời:
– Đáp án: Quả dưa hấu.
* Đọc văn bản:
Mai An Tiêm
* Trả lời câu hỏi:
Câu 1 trang 93 Tiếng Việt lớp 2: Vợ chồng Mai An Tiêm đã làm gì ở đảo hoang?
Trả lời:
Vợ chồng Mai An Tiêm đã dựng nhà bằng tre nứa, lấy cỏ phơi khô tết thành quần áo, nhặt và gieo trồng một loại hạt do chim thả xuống.
Câu 2 trang 93 Tiếng Việt lớp 2: Mai An Tiêm nghĩ gì khi nhặt và gieo trồng loại hat do chim thả xuống?
Trả lời:
Mai An Tiêm nghĩ thứ quả này chim ăn được thì người cũng ăn được.
Câu 3 trang 93 Tiếng Việt lớp 2: Nói tiếp các câu dưới đây để giới thiệu loại quả do Mai An Tiêm đã trồng:
– Quả có vỏ màu (…), ruột (…), hạt (…), vị (…)
– Quả có tên là (…)
Trả lời:
– Quả có vỏ màu xanh, ruột đỏ, hạt đen nhanh, vị ngọt và mát.
– Quả có tên là dưa hấu.
Câu 4 trang 93 Tiếng Việt lớp 2: Theo em, Mai An Tiêm là người thế nào?
Trả lời:
– Mai An Tiêm là người cần cù, chịu khó, dám nghĩ, dám làm, thông minh, sáng tạo và hiếu thảo.
* Luyện tập theo văn bản đọc:
Câu 1 trang 93 Tiếng Việt lớp 2: Tìm từ ngữ chỉ hoạt động trong đoạn văn sau:
An Tiêm khắc tên mình vào quả rồi thả xuống biển, nhờ sóng đưa vào đất liền. Một người dân vớt được quả lạ đã đem dâng vua. Vua hối hận cho đón vợ chồng An Tiêm trở về.
Đáp án :
Các từ ngữ chỉ hoạt động trong đoạn văn là: khắc, thả, nhờ, đưa, vớt, dâng, hối hận, đón, trở về.
Câu 2 trang 93 Tiếng Việt lớp 2: Đặt một câu với từ ngữ vừa tìm được.
Trả lời:
– Bé Bi thả một chiếc thuyền giấy xuống chậu nước lớn.
Viết trang 94
Câu 1 trang 94 Tiếng Việt lớp 2: Viết chữ hoa: N
Trả lời:
– Quan sát chữ viết hoa N (kiểu 2) :
+ Độ cao: cỡ vừa 5 li, cỡ nhỏ 2,5 li.
+ Gồm 2 nét: giống nét 1 và nét 3 của chữ viết hoa M (kiểu 2)
– Cách viết chữ hoa N (kiểu 2):
+ Nét 1: Từ điểm đặt bút trên đường kẻ ngang 5, viết nét móc hai đầu trái, hai đầu lượn vào trong, dừng bút ở đường kẻ ngang 2.
+ Nét 2: Từ điểm đặt bút ở đường kẻ ngang 2, lia bút lên đường kẻ ngang 5, viết nét lượn ngang tạo thành nét thắt nhỏ, viết nét cong phải dừng bút ở đường kẻ ngang 2.
Câu 2 trang 94 Tiếng Việt lớp 2: Viết ứng dụng: Người Việt Nam cần cù, sáng tạo.
Trả lời:
– Học sinh viết lưu ý chữ viết hoa, độ cao và khoảng cách của các con chữ.
Nói và nghe: Kể chuyện Mai An Tiêm trang 94
Câu 1 trang 94 Tiếng Việt lớp 2: Quan sát tranh, nói tên nhân vật và sự việc trong từng tranh.
Mai An Tiêm
Trả lời:
Tranh 1: Vợ chồng Mai An Tiêm dựng nhà bằng tre nứa.
Tranh 2: Mai An Tiêm thấy một đàn chim bay qua thả xuống loại hạt đen nhánh.
Tranh 3: Vợ chồng Mai An Tiêm trồng ra một loại cây dây bò lan rộng , quả có vỏ màu xanh thẫm.
Tranh 4: Mai An Tiêm khắc tên mình lên quả dưa, rồi thả xuống biển, nhờ sóng đưa vào đất liền.
Câu 2 trang 94 Tiếng Việt lớp 2: Kể lại từng đoạn của câu chuyện theo tranh.
Trả lời:
– Tranh 1: Ngày xưa, có một người tên là Mai An Tiêm được Vua Hùng yêu mến nhận làm con nuôi. Một lần, vì hiểu lầm lời nói của An Tiêm nên nhà vua nổi giận, đuổi An Tiêm ra đảo hoang. Ở đảo hoang, hai vợ chồng An Tiêm dựng nhà bằng tre nứa, lấy cỏ phơi khô tết thành quần áo.
– Tranh 2: Một hôm, An Tiêm thấy một đàn chim bay qua thả xuống loại hạt đen nhánh. Chàng bèn nhặt và gieo xuống cát, thầm nghĩ: “Thứ quả này chim ăn được thì người cũng ăn được”.
– Tranh 3: Rồi hạt nảy mầm, mọc ra một loại cây dây bò lan rộng. Cây ra hoa rồi ra quả. Quả có vỏ màu xanh thẫm, ruột đỏ, hạt đen nhánh, có vị ngọt và mát. Vợ chồng An Tiêm đem hạt gieo trồng khắp đảo.
– Tranh 4: Mùa quả chín, nhớ vua cha, An Tiêm khắc tên mình vào quả, thả xuống biển, nhờ sóng đưa vào đốt liền. Một người dân vớt được quả lạ đem dâng. Vua hối hận cho đón vợ chồng An Tiêm trở về. Thứ quả lạ đó là dưa hấu ngày nay.
* Vận dụng:
Câu hỏi trang 94 Tiếng Việt lớp 2: Viết 2-3 câu về nhân vật Mai An Tiêm trong câu chuyện trên.
Trả lời:
Mai An Tiêm là nhân vật mà em yêu thích. Khi bị đuổi ra đảo hoang mặc dù hoàn cảnh thiếu thốn nhưng chàng luôn có ý chí, nghị lực vượt qua gian khổ. Chẳng những thế chàng còn là một người con hiếu thảo.
Mai An Tiêm là biểu tượng của ý chí tự lực và khát vọng vươn lên trong nghịch cảnh. Câu chuyện khẳng định giá trị của lao động và niềm tin vào chính mình. Học sinh có thể rút ra bài học về nghị lực và tinh thần tự lập từ tác phẩm này.
Giới thiệu tác giả cho website THPT Phạm Kiệt Sơn Hà
Tên tác giả: Khanh Nguyễn
Vai trò: Biên tập viên nội dung, người phụ trách thông tin và tin tức của THPT Phạm Kiệt Sơn Hà.
Giới thiệu:
Khanh Nguyễn là người chịu trách nhiệm cập nhật tin tức, sự kiện và hoạt động quan trọng của THPT Phạm Kiệt Sơn Hà. Với tinh thần trách nhiệm cao, tác giả mang đến những bài viết chất lượng, phản ánh chính xác những chuyển động trong nhà trường, từ các hoạt động đoàn thể đến công tác giảng dạy và thành tích của học sinh, giáo viên.
Với kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục và truyền thông, Khanh Nguyễn cam kết cung cấp những thông tin hữu ích, giúp phụ huynh, học sinh và giáo viên nắm bắt nhanh chóng các sự kiện quan trọng tại trường. Đặc biệt, tác giả luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến các phong trào thi đua, công tác đoàn thể và những thành tích nổi bật của trường trong từng năm học.
Lĩnh vực phụ trách:
Cập nhật tin tức về các hoạt động giáo dục tại trường.
Thông tin về các sự kiện, hội nghị, đại hội quan trọng.
Vinh danh thành tích của giáo viên, học sinh.
Truyền tải thông điệp của nhà trường đến phụ huynh và học sinh.
