Bước 1: Phân Tích Bảng Số Liệu Và Xây Dựng Hệ Trục Tọa Độ
Phân tích và xử lý số liệu:
Kiểm tra xem số liệu là giá trị tuyệt đối hay phần trăm:
Nếu là giá trị tuyệt đối: Giữ nguyên số liệu.
Nếu là tỷ lệ phần trăm: Đảm bảo tổng mỗi năm bằng 100%. Nếu không, cần điều chỉnh hoặc tính toán lại.
Không tự ý thay đổi hay sắp xếp lại thứ tự số liệu nếu đề bài không yêu cầu.
Xác định tỷ lệ và phạm vi khổ giấy:
Trục hoành (chiều ngang): Thể hiện thời gian (các năm), đảm bảo các khoảng cách giữa các mốc thời gian đều nhau.
Trục tung (chiều dọc): Thể hiện tỷ lệ (%) hoặc giá trị tuyệt đối, chia đều từ 0 đến giá trị lớn nhất (thường là 100%).
Chú ý khổ giấy:
Khung biểu đồ hình chữ nhật với chiều cao (trục tung) bằng khoảng 2/3 chiều dài (trục hoành) để đảm bảo tính thẩm mỹ.
Lưu ý:
Nếu yêu cầu thể hiện cơ cấu, chuyển dịch cơ cấu, cần chuyển số liệu sang tỷ lệ % trước khi vẽ.
Đánh dấu điểm bắt đầu (0) và các mốc quan trọng rõ ràng trên trục tọa độ.
Bước 2: Vẽ Biểu Đồ
Xây dựng hình chữ nhật:
Vẽ hình chữ nhật để làm khung biểu đồ, đảm bảo cân đối giữa chiều dài và chiều cao.
Trục hoành: Thể hiện các năm, từ năm đầu tiên (trục tung bên trái) đến năm cuối cùng (trục tung bên phải).
Trục tung: Chia các mốc giá trị theo tỷ lệ (ví dụ: 0, 10, 20,…, 100%) hoặc giá trị tuyệt đối (ví dụ: 0, 50, 100,…).
Xác định và vẽ các miền:
Trường hợp biểu đồ gồm nhiều miền chồng lên nhau:
Thứ tự vẽ: Vẽ tuần tự từ dưới lên trên theo thứ tự các thành phần (ví dụ: Nông nghiệp, Công nghiệp, Dịch vụ).
Sắp xếp các thành phần sao cho dễ quan sát, có ý nghĩa và đảm bảo tính thẩm mỹ.
Đánh dấu các điểm: Đánh dấu giá trị của từng thành phần tại mỗi năm, sau đó nối các điểm lại để tạo đường ranh giới giữa các miền.
Tô màu các miền:
Sử dụng màu sắc khác nhau cho từng miền để phân biệt rõ ràng. Màu sắc cần hài hòa và dễ nhận biết.
Lưu ý về kích thước:
Chiều cao của biểu đồ thể hiện đơn vị (tỷ lệ % hoặc giá trị), chiều rộng thể hiện thời gian.
Bước 3: Hoàn Thiện Biểu Đồ
Ghi số liệu:
Ghi số liệu ở giữa từng miền, giúp người xem dễ nhận biết giá trị cụ thể.
Không ghi giống cách biểu đồ đường (trên các điểm).
Chú thích:
Thêm bảng chú giải (legend) để giải thích ý nghĩa của từng màu sắc, miền.
Đặt bảng chú thích ở góc phải hoặc bên dưới biểu đồ.
Tên biểu đồ:
Ghi tên biểu đồ rõ ràng, phản ánh đúng nội dung, ví dụ:
“Biểu đồ miền thể hiện cơ cấu kinh tế Việt Nam qua các năm (2000 – 2020)”.
Kiểm tra lại:
Đảm bảo các yếu tố như trục tọa độ, màu sắc, chú thích, tên biểu đồ đầy đủ và chính xác.
Những Lỗi Thường Gặp Khi Vẽ Biểu Đồ Miền
Lỗi về trục và khung:
Thiếu số liệu tại các mốc trên trục tung hoặc gốc tọa độ (0).
Sai khoảng cách năm trên trục hoành, tỷ lệ không đều trên trục tung.
Lỗi về hình chữ nhật:
Không tạo được khung chữ nhật cân đối, thiếu đơn vị hoặc tỷ lệ.
Lỗi về các miền:
Vẽ sai thứ tự các miền, không tô màu đủ hoặc tô màu thiếu thẩm mỹ.
Thiếu chú thích về màu sắc của các miền.
Lỗi về tên biểu đồ và chú thích:
Thiếu tên biểu đồ hoặc tên không phản ánh đúng nội dung.
Thiếu bảng chú thích hoặc ghi chú sai ý nghĩa màu sắc.
Chuyên mục: Giáo Dục
Nguồn: THPT Phạm Kiệt
