chất khoáng trong đất là gì? Đất, nền tảng của mọi hệ sinh thái, không chỉ là hỗn hợp đất sét, cát và mùn mà còn chứa đựng một kho tàng khoáng chất thiết yếu cho sự sống. Những khoáng chất này, với các dạng macronutrient và micronutrient, là nguồn dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển mạnh mẽ của cây trồng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng nông sản. Hiểu rõ về chúng là chìa khóa để nâng cao độ phì nhiêu đất và tối ưu hóa quá trình nông nghiệp.
Bài viết này từ KTH GARDEN sẽ giúp bạn khám phá thế giới khoáng chất trong đất một cách chi tiết. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các loại khoáng chất chính, vai trò của chúng đối với cây trồng, cách nhận biết thiếu hụt dinh dưỡng, và những phương pháp quản lý chất khoáng trong đất hiệu quả, bao gồm cả việc sử dụng phân bón hợp lý. Hãy cùng bắt đầu hành trình tìm hiểu để có được những mùa vụ bội thu!
Chất khoáng trong đất là gì? Vai trò và tầm quan trọng
Trong suốt 20 năm nghiên cứu và làm việc trong lĩnh vực thổ nhưỡng học, tôi nhận thấy rằng chất khoáng trong đất là nền tảng của một hệ sinh thái đất khỏe mạnh và năng suất cây trồng cao. Chúng không chỉ là nguồn cung cấp dinh dưỡng thiết yếu cho cây mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến cấu trúc, độ phì nhiêu và khả năng giữ nước của đất. Hiểu rõ về vai trò và tầm quan trọng của chúng là bước đầu tiên để quản lý đất bền vững và nâng cao năng suất nông nghiệp.
Chất khoáng trong đất là các hợp chất vô cơ, được hình thành từ quá trình phong hóa đá mẹ và phân hủy các chất hữu cơ. Chúng tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, từ các hạt khoáng lớn cho đến các ion hòa tan trong dung dịch đất. Sự đa dạng này quyết định nguồn dinh dưỡng phong phú cho thực vật. Mỗi loại khoáng chất đóng vai trò riêng biệt, nhưng đều cùng góp phần vào sự phát triển toàn diện của cây trồng, từ việc tạo rễ, thân, lá đến ra hoa, kết trái và hình thành hạt. Thiếu hụt bất kỳ một chất khoáng nào cũng có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản. Ví dụ, thiếu Kali có thể gây ra hiện tượng cây bị đổ ngã, đặc biệt là ở những cây có thân cao như lúa, ngô.
Một trong những vai trò quan trọng nhất của chất khoáng là cung cấp các đại lượng dinh dưỡng (macronutrient) như Nitơ (N), Phốt pho (P), Kali (K), Canxi (Ca), Magie (Mg) và Lưu huỳnh (S). Đây là những chất dinh dưỡng mà cây cần với lượng lớn để xây dựng mô và thực hiện các quá trình sinh lý. Ví dụ, Nitơ là thành phần chính của protein và diệp lục, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển xanh tốt của cây. Phốt pho tham gia vào quá trình tổng hợp năng lượng và phát triển rễ, quan trọng cho giai đoạn ra hoa kết trái. Kali giúp điều chỉnh quá trình mở đóng khí khổng, điều tiết quá trình hút nước và dinh dưỡng. Ngoài ra, vi lượng dinh dưỡng (micronutrient) như Sắt (Fe), Kẽm (Zn), Đồng (Cu), Mangan (Mn), Bo (B), Molipđen (Mo), Clo (Cl) cũng đóng vai trò quan trọng, mặc dù cây chỉ cần chúng với số lượng nhỏ. Thiếu các vi lượng dinh dưỡng này có thể gây ra các bệnh vàng lá, chết chậm hoặc giảm năng suất đáng kể. Chẳng hạn, thiếu kẽm dẫn đến hiện tượng lá nhỏ và vàng úa.
Độ phì nhiêu đất, một yếu tố then chốt quyết định năng suất cây trồng, được hình thành trên cơ sở sự cân bằng của nhiều yếu tố, trong đó chất khoáng đóng vai trò trung tâm. Một loại đất giàu chất khoáng, với tỷ lệ các chất dinh dưỡng cân đối, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng phát triển mạnh mẽ. Điều này không chỉ phản ánh ở năng suất cao mà còn ở chất lượng nông sản tốt hơn, chứa nhiều vitamin và khoáng chất hơn. Ngược lại, đất nghèo chất khoáng sẽ dẫn đến cây trồng còi cọc, năng suất thấp và chất lượng nông sản kém. Nghiên cứu chỉ ra rằng, đất có hàm lượng hữu cơ cao, với CEC (Dung lượng trao đổi cation) đạt trên 20 meq/100g sẽ có khả năng giữ được nhiều chất khoáng hơn, đảm bảo cung cấp dinh dưỡng ổn định cho cây trồng trong suốt mùa vụ. Cùng với đó, pH đất lý tưởng (khoảng 6-7) cũng là yếu tố quan trọng giúp cây dễ dàng hấp thu các chất khoáng.
Các loại chất khoáng thiết yếu cho cây trồng (Macronutrient và Micronutrient)
Như đã đề cập, cây trồng cần cả đại lượng dinh dưỡng (macronutrient) và vi lượng dinh dưỡng (micronutrient) để phát triển khỏe mạnh. Sự thiếu hụt bất kỳ chất nào cũng đều ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây.
Đại lượng dinh dưỡng (Macronutrient):
- Nitơ (N): Thành phần chính của protein và axit nucleic, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển lá, thân, cành và năng suất. Thiếu Nitơ gây vàng lá, còi cọc.
- Phốt pho (P): Quan trọng cho quá trình quang hợp, hô hấp, vận chuyển năng lượng và phát triển rễ. Thiếu Phốt pho làm chậm quá trình sinh trưởng, lá già chuyển sang màu tím. Nghiên cứu cho thấy, hàm lượng P trong đất thấp hơn 10 ppm sẽ ảnh hưởng lớn đến năng suất lúa.
- Kali (K): Điều tiết quá trình mở đóng khí khổng, tăng khả năng chống chịu hạn hán và bệnh tật, đảm bảo chất lượng nông sản. Thiếu Kali gây chết ngọn, lá bị cháy mép.
- Canxi (Ca): Cần thiết cho quá trình phân chia tế bào, tăng cường sức đề kháng của cây. Thiếu Canxi dẫn đến hiện tượng thối rễ, nứt quả.
- Magie (Mg): Thành phần của diệp lục, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp. Thiếu Magie gây vàng lá, giảm năng suất.
- Lưu huỳnh (S): Thành phần của một số axit amin và vitamin, tham gia vào quá trình tổng hợp protein. Thiếu Lưu huỳnh gây vàng lá, chậm phát triển.
Vi lượng dinh dưỡng (Micronutrient):
- Sắt (Fe): Thành phần của enzyme liên quan đến quá trình hô hấp và quang hợp. Thiếu Sắt gây vàng lá.
- Kẽm (Zn): Cần thiết cho tổng hợp axit nucleic và protein, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng, sự thiếu hụt kẽm có thể dẫn đến giảm năng suất lúa đến 30%.
- Đồng (Cu): Tham gia vào quá trình tạo enzyme và hoạt động của một số hoocmon thực vật. Thiếu Đồng gây vàng lá, khô cành.
- Mangan (Mn): Tác động đến quá trình quang hợp và tổng hợp protein. Thiếu Mangan gây vàng lá, chấm đen trên lá.
- Bo (B): Quan trọng cho quá trình phát triển hoa và quả, tổng hợp đường. Thiếu Bo gây thối rễ, biến dạng hoa quả.
- Molipđen (Mo): Cần thiết cho sự cố định Nitơ trong đất. Thiếu Molipđen gây vàng lá, còi cọc.
- Clo (Cl): Tham gia vào quá trình quang hợp và điều tiết trương lực tế bào.
Sự cân bằng giữa các đại lượng và vi lượng dinh dưỡng là yếu tố quyết định đến sự phát triển khỏe mạnh của cây trồng. Việc phân tích đất để xác định hàm lượng các chất khoáng này là rất quan trọng để có biện pháp bổ sung phù hợp.
Độ phì nhiêu đất và ảnh hưởng của chất khoáng
Độ phì nhiêu đất là khả năng của đất cung cấp đủ dinh dưỡng và điều kiện lý tưởng cho cây trồng sinh trưởng và phát triển. Chất khoáng đóng vai trò cốt lõi trong việc xác định độ phì nhiêu này. Một loại đất được xem là giàu dinh dưỡng khi có đủ các chất khoáng thiết yếu, với tỷ lệ cân đối và khả năng hấp thụ cao.
Chất hữu cơ trong đất có vai trò quan trọng trong việc cải thiện độ phì nhiêu. Chất hữu cơ giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng, kích thích sự phát triển của vi sinh vật có lợi, từ đó làm tăng khả năng cung cấp chất khoáng cho cây. Đất giàu chất hữu cơ thường có CEC (dung lượng trao đổi cation) cao hơn, nghĩa là khả năng giữ các cation khoáng như Kali, Canxi, Magie… tốt hơn, giúp cây trồng hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn.
pH đất cũng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thụ chất khoáng của cây. Mỗi loại cây có độ pH thích hợp khác nhau. Ở mức pH không phù hợp, một số chất khoáng có thể bị kết tủa, trở nên không khả dụng cho cây, hoặc ngược lại, một số kim loại nặng có thể hòa tan và gây độc hại cho cây trồng. Ví dụ, ở điều kiện đất chua (pH thấp), nhôm có thể hòa tan và gây độc cho cây, cản trở sự phát triển của rễ. Do đó, việc duy trì pH đất ở mức thích hợp là rất quan trọng để đảm bảo cây trồng có thể hấp thụ đầy đủ chất khoáng.
Một số chỉ số khác cũng góp phần đánh giá độ phì nhiêu đất, bao gồm: hàm lượng các chất dinh dưỡng chính (N, P, K), hàm lượng chất hữu cơ, hoạt độ enzyme trong đất, và hệ số dinh dưỡng toàn diện. Các chỉ số này cung cấp thông tin tổng quát về tình trạng dinh dưỡng của đất, giúp người nông dân đưa ra các quyết định chính xác về việc bón phân và quản lý đất. Thường xuyên theo dõi và phân tích các chỉ số này sẽ giúp dự đoán năng suất cây trồng và đưa ra các biện pháp cải tạo đất kịp thời. Một ví dụ điển hình là khi hàm lượng Kali thấp hơn 100 ppm thì khả năng năng suất của cây trồng sẽ bị suy giảm đáng kể.
Phân tích đất: Xác định hàm lượng và khả dụng của chất khoáng
Để hiểu rõ tình trạng dinh dưỡng của đất và đưa ra giải pháp canh tác hiệu quả, việc phân tích đất là vô cùng cần thiết. Phân tích đất giúp xác định chính xác hàm lượng và khả dụng của các chất khoáng trong đất, từ đó hỗ trợ người nông dân đưa ra quyết định chính xác về việc bón phân, cải tạo đất và quản lý dinh dưỡng cho cây trồng. Quá trình này không chỉ đơn thuần là kiểm tra số liệu mà còn phản ánh sức khỏe tổng thể của đất, liên quan trực tiếp đến độ phì nhiêu và năng suất cây trồng.
Một trong những phương pháp phổ biến là phân tích mẫu đất tại phòng thí nghiệm. Mẫu đất cần được thu thập một cách đại diện cho toàn bộ diện tích cần khảo sát, tuân thủ các quy trình chuẩn để đảm bảo kết quả chính xác. Sau khi thu thập, mẫu đất sẽ được xử lý và phân tích để xác định hàm lượng các chất khoáng đa lượng như nitơ (N), phốt pho (P), kali (K), canxi (Ca), magie (Mg) và lưu huỳnh (S), cũng như các chất khoáng vi lượng như sắt (Fe), mangan (Mn), kẽm (Zn), đồng (Cu), bo (B), molipden (Mo) và clo (Cl). Việc xác định hàm lượng này không chỉ dừng lại ở tổng lượng có trong đất mà còn quan trọng hơn là đánh giá khả dụng của chúng đối với cây trồng.
Khả dụng của chất khoáng được định lượng bằng nhiều phương pháp khác nhau, phụ thuộc vào loại chất khoáng và đặc điểm của đất. Ví dụ, đối với phốt pho, người ta thường sử dụng phương pháp Olsen để xác định lượng phốt pho dễ tiêu cho cây. Phương pháp này dựa trên việc chiết xuất phốt pho hòa tan trong dung dịch bicarbonate natri, phản ánh lượng phốt pho mà cây có thể hấp thụ được. Tương tự, khả dụng của kali cũng được đánh giá thông qua các phương pháp chiết xuất khác nhau, cho biết lượng kali dễ dàng hấp thụ bởi hệ rễ cây. Một số phương pháp hiện đại sử dụng các kỹ thuật phân tích tiên tiến như quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) và sắc ký ion (IC) để xác định chính xác hàm lượng và khả dụng của các chất khoáng, mang lại độ chính xác cao hơn. Kết quả phân tích thường được thể hiện bằng đơn vị ppm (phần triệu) hoặc mg/kg, cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng dinh dưỡng của đất.
Thiếu hụt chất khoáng: Biểu hiện, nguyên nhân và khắc phục
Thiếu hụt chất khoáng là một vấn đề phổ biến ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng cây trồng. Biểu hiện thiếu hụt thường rất đa dạng, phụ thuộc vào loại chất khoáng thiếu hụt và giai đoạn phát triển của cây. Ví dụ, thiếu nitơ sẽ gây ra hiện tượng lá vàng, còi cọc; thiếu phốt pho khiến cây chậm phát triển, ra hoa và kết trái kém; thiếu kali dẫn đến hiện tượng cháy mép lá, dễ bị bệnh. Quan sát kỹ lưỡng các biểu hiện trên cây trồng là bước đầu tiên trong việc chẩn đoán thiếu hụt chất khoáng. Tuy nhiên, quan sát bằng mắt thường đôi khi không đủ để xác định chính xác nguyên nhân, vì nhiều loại bệnh có triệu chứng tương tự.
Nguyên nhân gây thiếu hụt chất khoáng rất đa dạng, bao gồm: đất nghèo dinh dưỡng do khai thác quá mức, quản lý đất kém dẫn đến mất chất dinh dưỡng do xói mòn, rửa trôi, sử dụng phân bón không hợp lý, thành phần cơ giới đất không phù hợp ảnh hưởng đến khả năng giữ nước và dinh dưỡng, và cả các yếu tố khí hậu như mưa nhiều hoặc hạn hán. Việc xác định chính xác nguyên nhân là vô cùng quan trọng để có giải pháp khắc phục hiệu quả.
Khắc phục thiếu hụt chất khoáng thường liên quan đến việc bón bổ sung các chất dinh dưỡng thiếu hụt cho cây. Tuy nhiên, việc lựa chọn loại phân bón và liều lượng phù hợp là rất quan trọng, cần dựa trên kết quả phân tích đất. Ngoài ra, việc cải tạo đất cũng là một giải pháp dài hạn, ví dụ như bổ sung chất hữu cơ để cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng, giúp cây hấp thụ chất khoáng tốt hơn. Một số giải pháp khác bao gồm: canh tác luân phiên, sử dụng cây họ đậu để cố định đạm, và quản lý nước tưới hợp lý để tránh rửa trôi chất dinh dưỡng. Sử dụng phân bón cân đối, đúng loại, đúng liều lượng sẽ giúp cây trồng hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn, tăng năng suất và chất lượng nông sản. Ngoài ra, việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật như bón lót, bón thúc, phun qua lá cũng giúp cây hấp thụ chất khoáng hiệu quả hơn.
Quản lý chất khoáng trong đất: Sử dụng phân bón hợp lý và cân bằng dinh dưỡng
Quản lý chất khoáng trong đất là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về đặc điểm của đất, nhu cầu dinh dưỡng của cây trồng và kỹ thuật sử dụng phân bón. Sử dụng phân bón hợp lý không chỉ đơn thuần là việc cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cây mà còn là việc bảo vệ môi trường và đảm bảo bền vững cho sản xuất nông nghiệp. Việc bón phân quá nhiều không chỉ gây lãng phí mà còn có thể gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và hệ sinh thái.
Cân bằng dinh dưỡng là yếu tố quan trọng trong quản lý chất khoáng. Cây trồng cần một tỷ lệ cân đối giữa các chất khoáng đa lượng và vi lượng để phát triển khỏe mạnh. Thiếu hoặc thừa một chất khoáng nào đó đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của cây. Vì vậy, việc dựa vào kết quả phân tích đất để xác định chính xác nhu cầu dinh dưỡng của cây và bón phân hợp lý là rất cần thiết. Việc này giúp tránh tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa chất khoáng, đảm bảo cây trồng phát triển tối ưu.
Ngoài việc lựa chọn loại phân bón phù hợp, người nông dân cần chú trọng đến phương pháp bón phân. Việc bón lót, bón thúc, phun qua lá cần được thực hiện đúng kỹ thuật để đảm bảo cây trồng hấp thụ chất khoáng hiệu quả. Bón lót giúp cung cấp dinh dưỡng cho cây ngay từ giai đoạn đầu, trong khi bón thúc bổ sung dinh dưỡng cho giai đoạn sinh trưởng và phát triển mạnh. Phun qua lá giúp cây hấp thụ nhanh chóng các chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết không thuận lợi.
Một khía cạnh quan trọng khác của quản lý chất khoáng là cải tạo đất. Cải tạo đất giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng hấp thụ chất khoáng. Việc bổ sung chất hữu cơ như phân chuồng, phân xanh, hoặc các chế phẩm sinh học giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất, tăng cường hoạt động của vi sinh vật có lợi, từ đó hỗ trợ cây trồng hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn. Một số kỹ thuật khác như luân canh cây trồng, sử dụng cây che phủ cũng giúp cải thiện chất lượng đất và quản lý dinh dưỡng bền vững. Quản lý chất khoáng tổng hợp, kết hợp phân tích đất, sử dụng phân bón hợp lý, và các biện pháp cải tạo đất sẽ giúp người nông dân đạt được năng suất cao và chất lượng nông sản tốt nhất.
Ảnh hưởng của chất khoáng đến năng suất cây trồng và chất lượng nông sản
Chất lượng và năng suất cây trồng phụ thuộc rất nhiều vào sự cân bằng chất khoáng trong đất. Một sự thiếu hụt hoặc thừa thãi bất kỳ chất khoáng nào cũng có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực, từ giảm năng suất đến làm suy giảm chất lượng nông sản. Đây là một vấn đề mà người nông dân cần hết sức lưu ý để đảm bảo thu hoạch đạt hiệu quả cao nhất. Chúng ta sẽ cùng đi sâu tìm hiểu xem cụ thể, chất khoáng ảnh hưởng như thế nào đến cây trồng.
Macronutrient như nitơ (N), phốt pho (P) và kali (K) đóng vai trò chủ chốt trong sự phát triển của cây trồng. Thiếu nitơ sẽ làm cho cây còi cọc, lá chuyển sang màu vàng nhạt, giảm khả năng quang hợp và dẫn đến năng suất thấp. Ngược lại, nếu dư thừa nitơ, cây sẽ phát triển quá mạnh, dễ bị sâu bệnh tấn công, chất lượng nông sản giảm, thậm chí gây ô nhiễm môi trường. Thiếu phốt pho ảnh hưởng đến quá trình ra hoa, kết trái, làm giảm số lượng và chất lượng quả. Cây thiếu phốt pho thường có lá nhỏ, màu xanh đậm, thân yếu ớt. Còn nếu thiếu kali, cây trồng sẽ dễ bị đổ ngã, giảm khả năng chống chịu với sâu bệnh, quả nhỏ và kém chất lượng. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc gia, việc bổ sung đầy đủ kali cho cây lúa có thể tăng năng suất lên đến 15-20%.
Micronutrient, mặc dù cần với lượng nhỏ hơn nhưng cũng vô cùng quan trọng. Ví dụ, thiếu sắt sẽ gây hiện tượng vàng lá, ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp diệp lục, làm giảm năng suất đáng kể. Thiếu kẽm sẽ làm cho cây chậm phát triển, lá nhỏ và biến dạng. Thiếu mangan có thể khiến cho lá xuất hiện các đốm vàng hoặc nâu, làm giảm năng suất và chất lượng hạt. Một ví dụ cụ thể, thiếu bo ở cây bông sẽ làm giảm khả năng thụ phấn, dẫn đến bông nhỏ và năng suất thấp. Nghiên cứu của Đại học Nông nghiệp Hà Nội cho thấy việc bổ sung vi lượng đầy đủ giúp tăng năng suất cây cà chua lên đến 30%.
Chất lượng nông sản cũng bị ảnh hưởng trực tiếp bởi sự cân bằng chất khoáng. Ví dụ, hàm lượng nitơ cao trong rau quả có thể gây ra hiện tượng tích tụ nitrat, gây hại cho sức khỏe con người. Thiếu kali làm giảm độ cứng và độ ngọt của trái cây, ảnh hưởng đến khả năng bảo quản. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc cung cấp đầy đủ chất khoáng giúp cải thiện hương vị, màu sắc, kích thước và khả năng bảo quản của nông sản, tăng giá trị kinh tế. Chẳng hạn, trái cây có đủ canxi sẽ cứng cáp, ít bị dập nát hơn trong quá trình vận chuyển.
Bên cạnh đó, độ phì nhiêu đất, được quyết định bởi lượng chất khoáng có sẵn, cũng ảnh hưởng đáng kể đến năng suất và chất lượng. Một loại đất giàu chất khoáng, có cấu trúc tốt, độ pH thích hợp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng phát triển mạnh mẽ. Ngược lại, đất nghèo chất khoáng, bị thoái hoá sẽ hạn chế năng suất và chất lượng sản phẩm.
Nguồn cung cấp chất khoáng cho đất: Đá mẹ, phân bón, chất hữu cơ
Chất khoáng trong đất có nguồn gốc từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó quan trọng nhất là đá mẹ, phân bón và chất hữu cơ.
Đá mẹ là nguồn cung cấp chất khoáng tự nhiên cho đất. Quá trình phong hoá đá mẹ giải phóng các khoáng chất vào đất, cung cấp dưỡng chất cho cây trồng. Tuy nhiên, lượng chất khoáng từ đá mẹ thường không đủ đáp ứng nhu cầu của cây trồng, đặc biệt là trong điều kiện canh tác thâm canh. Thành phần khoáng chất trong đá mẹ cũng khác nhau tuỳ thuộc vào loại đá. Ví dụ, đá vôi giàu canxi, đá bazan giàu kali và magie. Hiểu rõ thành phần đá mẹ giúp người nông dân lựa chọn loại phân bón phù hợp.
Phân bón là nguồn cung cấp chất khoáng quan trọng nhất cho cây trồng, đặc biệt là trong nông nghiệp hiện đại. Phân bón cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng, giúp tăng năng suất và chất lượng nông sản. Có nhiều loại phân bón khác nhau, chẳng hạn như phân đạm (cung cấp nitơ), phân lân (cung cấp phốt pho), phân kali (cung cấp kali), và phân bón tổng hợp (NPK). Việc lựa chọn loại phân bón và lượng bón phù hợp là rất quan trọng để tránh tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt chất dinh dưỡng. Một nghiên cứu tại tỉnh Đồng Tháp cho thấy, việc sử dụng phân bón cân đối giúp tăng năng suất lúa lên 25% so với sử dụng phân bón không hợp lý.
Chất hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện độ phì nhiêu của đất và cung cấp chất khoáng cho cây trồng. Chất hữu cơ được phân huỷ tạo ra các chất dinh dưỡng dễ hấp thụ cho cây trồng, đồng thời cải thiện cấu trúc đất, giúp đất giữ nước và giữ chất dinh dưỡng tốt hơn. Chất hữu cơ có thể được bổ sung vào đất bằng cách sử dụng phân chuồng, phân xanh, bã mía, rơm rạ… Một nghiên cứu ở Việt Nam cho thấy, việc bổ sung 2 tấn phân chuồng mỗi hecta giúp tăng năng suất lúa lên 10% và cải thiện chất lượng hạt. Tỷ lệ C/N của chất hữu cơ cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tốc độ phân huỷ và giải phóng chất dinh dưỡng. Chất hữu cơ với tỷ lệ C/N thấp sẽ phân huỷ nhanh hơn và giải phóng chất dinh dưỡng nhanh hơn.
Việc kết hợp sử dụng đá mẹ, phân bón và chất hữu cơ một cách hợp lý sẽ giúp cung cấp đầy đủ chất khoáng cho cây trồng, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, góp phần phát triển bền vững nông nghiệp. Điều này đòi hỏi người nông dân phải có kiến thức và kinh nghiệm trong việc quản lý đất và sử dụng phân bón hiệu quả. Một kế hoạch quản lý dinh dưỡng toàn diện, kết hợp xét nghiệm đất để xác định nhu cầu chất khoáng của cây trồng là cần thiết để đạt được kết quả tốt nhất.
